1. ยุแหย่ด้วยเรื่องร้ายดีแล้วสังเกตูซึ่ง"ปณิธาน" (ความตั้งมั่นในร้าย/ดี)
2. ติเตียน/กล่าวโทษให้อับจนแล้วสังเกตดูซึ่ง"ปณิภาณ" (ไหวพริบ การเอาตัวรอด)
3. สอบถามซึ่งกลยุทธ์แล้วสังเกตดูซึ่ง"ปัญญา"
4. บอกกล่าวซึ่งเคราะห์ภัยแล้วสังเกตดูซึ่ง"ความกล้า"
5. มอมเมาด้วยสุราแล้วสังเกตซึ่ง"อุปนิสัย"
6. ผูกมัดด้วยอามิสสินจ้างแล้วสังเกตซึ่ง"ความสุจริต"
7. มอบหมายภาระกิจให้จัดการในเวลาอันจำกัดแล้วสังเกตซึ่ง"สัจจะ"
กลหยั่งใจ 5 ประการ
เพราะมนุษย์มีอุตตะมะปัญญา ต่างจากสัตว์สาราโดยทั่วไป
อยากรู้ว่าบ้ายึดในอำนาจ ลองให้อำนาจก็สิ้นซึ่งสงสัย
อยากรู้จิตคิดโลภประการใด พอให้ต้องเงินตราก็รู้กล
อยากรู้ว่ามั่นคงในศักดิ์ศรี ให้ใกล้ชิดสตรีก็เห็นผล
ใคร่รู้ว่าจิตใจใช่หรือคน กล่อมสุราและจะดลให้เห็นจริง
ใคร่รู้น้ำใจซื่อหรือว่าคด ให้ลองบทพนันเล่นเห็นทุกสิ่ง
5 ประการกลหยั่งใจได้ตามจริง รู้ให้ยิ่งกระจ่างไว้เพื่อใช้คน"
"ไกล แสร้ง ใกล้
ใกล้ แสร้ง ไกล
พิเคราะห์นรลักษณ์ ดูจิตใจ
พิเคราะห์ท่าทาง ดูความสง่า
พิเคราะห์วาจา ดูคุณธรรม
หยั่งปฎิธาน ดูความคิด
หยอกล้อ ดูความหนักแน่น
ยั่วยุ...ดูความตั้งมั่น เยินยอ...ดูสติ นิ่งเฉย...ดูความเคลื่อนไหว"
