สามบัณฑิต (三学士) แห่งโชซอน (朝鲜)

เชื่อว่าบรรดา "ติ่งเกาหลี" คงจะรู้จักคุ้นเคยกับชื่อ "ราชวงศ์โชซอน" ซึ่งเป็นราชวงศ์สุดท้ายที่ปกครองเกาหลีในระบอบกษัตริย์ ก่อนจะกลายเป็นสาธารณรัฐเกาหลีในปัจจุบัน
ตลอดระยะเวลากว่าห้าร้อยปีที่ราชวงศ์โชซอนปกครองคาบสมุทรเกาหลี ผ่านระยะเวลากว่าสองราชวงศ์ของจีน (หมิง-ชิง แต่ละราชวงศ์ล้วนมีอายุมากกว่าสองร้อยปีทั้งสิ้น) คาบสมุทรเกาหลีล้วนเต็มไปด้วยคราบเลือดและน้ำตา ทั้งจากการเข่นฆ่ากันเอง และจากการคุกคามของภายนอก (โดยเฉพาะจีนกับญี่ปุ่น) เพราะเหตุที่ดินแดนของตนตั้งอยู่หว่างกลางรัฐมหาอำนาจถึงสามรัฐ (รัสเซีย จีน ญี่ปุ่น) แต่ราชวงศ์โชซอนก็ยังสามารถรักษาอำนาจและแผ่นดินเอาไว้ได้ถึงห้าร้อยปี นับว่าไม่ธรรมดาจริงๆ

วิกฤตการณ์ครั้งสำคัญครั้งหนึ่งของราชวงศ์โชซอนและคาบสมุทรเกาหลีหลังจาก "สงครามอิมจิน" นั่นคือ "สงครามปิ๋งจื่อ" หรือ "สงครามพยองจา" (丙子战争 ค.ศ.1636 - 1637)

สงครามพยองจา เป็นเหตุการณ์ที่จักรพรรดิชิงไท่จง (หวงไท่จี๋) แห่งราชวงศ์ชิง ยาตราทัพแปดกองธงแห่งแมนจูอันเลื่องชื่อ บุกเข้าสุ่คาบสมุทรเกาหลี หลังจากที่มีพระราชสาส์นเกลี้ยกล่อมให้พระเจ้าอินโจ (仁祖) แห่งโชซอนให้ยอมสวามิภักดิ์ต่อราชวงศ์ชิง ตัดความสัมพันธ์กับราชวงศ์หมิงเสีย แต่พระเจ้าอินโจไม่ยอม จนกระทั่งสองฝ่ายสู้รบกัน และฝ่ายโชซอนพ่ายแพ้ยอมจำนน แต่ต่อมากลับแข็งข้ออีก จึงก่อให้เกิดสงครามพยองจาขึ้น ซึ่งเป็นการรุกรานเกาหลีครั้งที่สองของแมนจู

สงครามครั้งนี้เกิดขึ้นเพราะแรงผลักดันสำคัญจากขุนนางตำแหน่ง "มหาบัณฑิต" (大學士) ในราชสำนักโชซอนสามคน ประกอบด้วย ฮงกงฮัน (洪翼漢) ยุนเซทเท (尹集) และ โชแทอูจี (吳達齊) โดยเฉพาะฮงกงฮันนับเป็นตัวตั้งตัวตีที่สำคัญที่สุด เขาถูกส่งตัวไปยังราชสำนักหมิงเพื่อขอความช่วยเหลือจากฮ่องเต้เทียนฉี่แห่งราชวงศ์หมิงด้วย

แต่อนิจจา น้ำน้อยย่อมแพ้ไฟ กองทัพโชซอนซึ่งมีจำนวนน้อยนิด ไฉนเลยจะต้านทานกองทัพผสม ฮั่น-มองโกล-แมนจูนับแสนซึ่งเชี่ยวชาญการศึกได้เล่า หลังจากเสียเมืองหลวงฮันยาง จนต้องเสด็จหนีไปที่ฮันซอง โดยถูกทหารแมนจูไล่ล่าปิดล้อมไม่ลดละชั่วระยะหนึ่ง ในที่สุดพระเจ้าอินโจจึงทรง "ยอมจำนน" ต่อแมนจูอีกครั้ง

ในการจำนนครั้งนี้ พระเจ้าอินโจทรงถูก "หยามเกียรติ" อย่างยิ่ง เพราะถูกบีบบบังคับให้แสดงการเคารพต่อหวงไท่จี๋ ตามแบบ "ขี้ข้า" กระทำต่อ "นายเหนือหัว" ซึ่งเป็นสิ่งที่ชาวเกาหลีโบราณที่ถือว่าตนมีอารยธรรมสูงส่งกว่าใคร (นอกจากชาวฮั่น) ไม่อาจยอมรับได้ แต่ก็ทรงไม่มีทางเลือกอื่น เพราะตอนนั้นทรงอยู่ในเงื้อมพระหัตถ์หวงไท่จี๋แล้ว ทั้งยังถูกบังคับให้ตัดความสัมพันธ์กับราชวงศ์หมิง ให้ส่งบรรณาการแก่แมนจูแทนหมิง และส่งรัชทายาทไปเป็นองค์ประกันที่เมืองเสิ่นหยาง (เมืองหลวงของราชวงศ์ชิงก่อนที่จะยึดปักกิ่งได้)
ส่วน "สามบัณฑิต" ที่พยายามต่อต้านแมนจูจนถึงที่สุด ก็ต้องพบจุดจบด้วยการถูกกุมตัวนำไปประหารที่เมืองเสิ่นหยาง จบชีวิตที่ต่างแดนอย่างน่าอนาถ
แต่วีรกรรมของพวกเขาก็ยังคงถูกจดจำและเล่าขานในประวัติศาสตร์ในนาม "สามบัณฑิต" ตราบจนถึงทุกวันนี้